A Vitamini Nedir? Faydaları Nelerdir?

A Vitamini Nedir?

Retinol ve retinil olarak 2 formu bulunan A vitamini vücudun ihtiyaç duyduğu vitaminlerden biridir ⁽¹⁾. A vitamini özellikleri dolayısıyla görme, büyüme ve gelişme, üreme ve bağışıklık için önemli bir besindir ⁽³⁾. A vitamini aynı zamanda hücrelerin büyüme ve gelişmesinde de rol oynamaktadır. Bu nedenle kontrolsüz hücre bölünmesi olarak bilinen kanser hastalığına karşı A vitamini kullanmak fayda sağlayabilir ⁽⁴⁾.

A vitamini gıdalardan ve A vitamini takviyesi ile alınabilir. Bunun dışında sarı, kırmızı, turuncu renkteki bitkisel gıdalarda bulunan karotenin vücutta A vitaminine dönüştürülmesi ile de vücutta sağlığı geliştirici etkilerinden yararlanılabilir ⁽⁵⁾.

A vitaminin yanı sıra C vitamini nedir, ne değildir öğrenmek için ilgili içeriğimizi okuyabilirsiniz. 

A Vitamini Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir? 

Meyve sebzelerde ağırlıklı olarak bulunan A vitamininin sağlığı geliştirici etkisi ve hastalıklardan koruyucu özellikleri olduğu biliniyor. Vitamin A takviye olarak alınabilir. Ancak takviye olarak alınan A vitaminin doğal olarak alınan A vitaminine göre daha az yararlı özelliklere sahip olabilir ⁽⁵⁾.

Antioksidan Kapasite

A vitamini özellikle yüksek antioksidan kapasitesine sahip olması ile bilinir. Vücutta oluşan serbest radikaller kalp sağlığı ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilir. Antioksidanlar ise serbest radikallerin etkilerini önleyebilme kapasitesine sahiptir ⁽³⁾. Serbest radikallere karşısında etkili olan antioksidan hücrelerin temizlenmesini sağlar. A vitamininin anitoksidan özelliği içeriğindeki karotenoid pigmentinden kaynaklanır. Karotenoid meyve ve sebzelere sarı, kırmızı turuncu rengini verir. Antioksidan kapasite hücrelerin temizlenmesini sağlayarak kalp- damar sağlığı ve kanser gelişme riskini azaltabilir ⁽⁶⁾.

Göz Sağlığı

A vitamini göz sağlığı için olmazsa olmaz bir vitamindir. En çok bilinen A vitamini eksikliği gece körlüğüdür. Gece körlüğü görülen kişilerde gündüz veya normal seviyede ışık alan bir yerde sorun görünmezken gece veya daha loş ışıklı ortamlarda görme yetisi azalır (4). Ayrıca yeterli A vitamini tüketmek, ileri yaş hastalıklarından olan makula dejenerasyonunu önleyebilir. Özellikle havuç, marul, domates, portakal gibi karoten içeren besinleri tüketmek göz sağlığını iyi gelebilir .⁽⁶⁾

Cilt Sağlığı

A vitamini cilde faydaları bulunan bir vitamindir. Akne ciltte yaygın görülen ve insanı fiziksel olarak olmasa da görsel olarak rahatsız eden bir durumdur. A vitamininin akne gelişiminde ve tedavisinde etkisi olabilir. Akne için reçete edilen bazı ilaçların içeriğinde A vitamini bulunur ⁽⁴⁾. Aknelere olan etkisinin yanı sıra A vitamini cildi yaşlanan kişilerde cilt rengini, esnekliğini ve kırışıklıkları iyileştirir. Bu etki için A vitaminini cilde uygulamak gerekir ⁽⁷⁾.

Üreme Sağlığı

A vitamini, üreme sağlığı için önemli bir vitamindir. Sağlıklı bir üreme sistemine sahip olmak ve sürdürebilmek, hamilelik sırasında bebeğin sağlıklı büyümesini sağlayabilmek için vücut A vitaminine ihtiyaç duyabilir. A vitaminin erkek üreme sistemi üzerinde kısırlığı önleyebilme etkisi vardır. A vitamini özellikleri sayesinde kadınlarda yumurta kalitesini arttırabilir. Hamilelik sürecinde ise bebeğin organ gelişimine katkısı bulunabilir ⁽⁴⁾. Üreme sağlığına olan bu katkılarından dolayı A vitamini günlük olarak vücudun ihtiyaç duyduğu miktarlarda tüketildiğinden emin olunmalıdır. 

A vitaminin faydalarını öğrendiniz. Diğer yandan; B3 vitamini faydaları, E vitamini faydaları ya da Riboflavin faydaları gibi konularda da bilgi almak için okuma yapabilirsiniz. 

A Vitamini Nelerde Var?

A vitamini retinol ve karoten olarak 2 formda bulunabilir. Retinol formu hayvansal kaynaklı ürünlerde çoğunlukla bulunurken karoten meyve ve sebzelerde daha çok bulunur. Bu iki formun yararları arasında bir farklılık yoktur ve A vitamini kaynağı olarak tüketilebilir. Genel olarak A vitamini içeren besinler şunlardır:

• Peynir 
• Yumurta
• Yağlı balık 
• Güçlendirilmiş az yağlı ezmeler 
• Süt ve yoğurt 
• Karaciğer ve karaciğer ürünleri (Karaciğer zengin bir A vitamini kaynağıdır. Bu nedenle aşırı A vitamini alımını önlemek için haftadan 1 kereden fazla tüketilmemelidir. Hamileler yemekten kaçınabilir. 
• Ispanak
• Havuç
• Tatlı patates
• Mango
• Papaya
• Kayısı
• Kırmızı biber gibi sarı, kırmızı ve yeşil (yapraklı) sebzeler ^(5,9)

A Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

A vitamini çeşitli mekanizmalarla sağlığa yararlı etkileri bulunan yetersiz olması durumunda bu mekanizmalarda hatalar görülebilecek ve dolayısıyla vücudun düzgün çalışmasını etkileyen bir vitamindir. A vitamini eksikliğini nadir olarak görülür. A vitamini eksikliği belirtileri şunları içerir:

• Yorgunluk
• Enfeksiyona yatkınlık
• Kısırlık
• Kseroftalmi
• Tedavi edilmezse körlüğe yol açabilen şiddetli göz kuruluğu
• Gece körlüğü
• Büyüme ve gelişmede gecikme
• Düşük bağışıklık sistemi
• Gözlerin beyazında düzensiz yamalar
• Kuru, kaşıntılı, pul pul dökülen cilt
• Saçlarda kuruluk ^(5,9)

Vitamin A Eksikliği Durumunda Ne Yapılmalıdır?

A vitamini doğal olarak meyveler, sebzeler ve bazı hayvansal gıdalarda bulunması dolayısıyla eksikliğine çok sık rastlanmaz ⁽⁵⁾. Ayrıca A vitamini vücutta depolanan bir vitamindir. Yukarıda bahsedilen A vitamini eksikliği belirtilerinden birine sahipseniz veya bir A vitamin eksikliği durumundan şüpheleniyorsanız size en yakın hastaneye başvurabilirsiniz. Hastanede uzmanlar tarafından yapılan kan testleri ile kandaki A vitamini miktarı kontrol edilir. A vitamini seviyesi, şiddetli bir eksiklik durumu yaşanana kadar düşüş göstermez. Doktor tarafında A vitamin eksikliği tanısı konulduğunda ise yine doktorun önereceği dozda A vitamini takviyesi kullanmanız gerekebilir. A vitamini takviyesi sonrasında belirtilerde azalma gözlenir ⁽⁹⁾.

Günlük A Vitamini İhtiyacı Kaç Mg?

Günlük olarak vitamin ihtiyaçları toplumun çoğunluğuna uygun olarak ayarlanır ve yaklaşık miktarları içerir. Çocuklar ve yetişkinler için farklı miktarlar olabildiği gibi cinsiyete göre de vitamin ihtiyaçları değişiklik gösterebilir. A vitamin ihtiyacı mikrogram (µg veya mcg) olarak ifade edilir ⁽⁸⁾. Günlük vücudun ihtiyaç duyduğu A vitamini ihtiyacı:

• Yetişkin (18-64 yaş arası) erkekler 900 mcg
• Yetişkin (18-64 yaş arası) kadınlar için 700 mcg
• Hamileler için 770 mcg
• Emziren anneler için 1300 mcg olarak belirlenmiştir ⁽¹⁾.

A Vitamini Fazla Alınırsa Ne Olur?

Bir vitamin, mineral veya besin ögesinin zararlı olabilecek kadar fazla alınmasına toksisite denir. A vitamini toksisitesi, yüksek dozlarda A vitamini içeren takviyelerden dolayı A vitamini eksikliğine göre daha sık olarak gözlenebilir. A vitamininin bir miktarı karaciğerde depolanır. Karaciğerde depolanan miktarın çok yüksek olması durumunda A vitamini toksisitesi gözlenebilir. A vitamininin fazla alındığı durumlarda kalça kırığı riski gibi kemik sağlığına olumsuz etkiler gözlenebilir. A vitamini toksisite belirtileri şunları içerebilir:

• Bulanık görme gibi görme değişiklikleri 
• Kemik ağrısı 
• Mide bulantısı 
• Kusma 
• Kuru cilt
• Güneş ışığı gibi parlak ışığa karşı artmış duyarlılık

A vitamini vücutta büyüme gelişmeye olan katkılarından cilt sağlığına kadar birçok sistemde iyileştirici ve onarıcı etkilere sahiptir. Günlük ihtiyaç duyulan A vitamini ihtiyacını sağlıklı bir diyet ile tamamlamak oldukça mümkün. Bazı emilim problemi veya diğer sağlık problemleri bulunan kişilerde daha sıklıkla görülen A vitamini eksikliği önemsenmesi gereken bir durumdur. Gerekli durumlarda ağırlıklı olarak A vitamini içeren besinler tüketmek ve doktor kontrolünde A vitamini takviyesi kullanmak sağlığınız için en iyisi olabilir. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.